Anadolu Efes / Efes Pilsen tarihi

Türk basketbol tarihinde birçok ilke imza atan ve Türk basketbolunun lokomotif takımlarından biri olan Anadolu Efes, 1976 yılında Efes Pilsen’in Kadıköyspor’u devralmasıyla kuruldu. 2011’de kanun gereği adı Anadolu Efes olarak değişinceye kadar Efes Pilsen adıyla parkelerde yer alan kulüp 15 kez Basketbol Süper Ligi şampiyonluğu kazanarak en çok şampiyonluk kazanan takım olmakla birlikte, 12 kez Türkiye Kupası, 13 kez Cumhurbaşkanlığı Kupası, 2 kez Turkish Airlines Euroleague, 1 kez de Korac Kupası’nı kazanmış, 1 kez Saporta Kupası’nda 1 kez de Turkish Airlines Euroleague’te final oynama başarısı yakalamıştır.

Anadolu Efes aynı zamanda Türk basketbolunda birçok ilke de imza atmıştır. 1993’te Saporta Kupası’nda final oynayarak “Avrupa Kupalarında final oynayan ilk Türk takımı” olan Anadolu Efes (o zamanki adıyla Efes Pilsen), 1996’da Korac Kupası’nı kazanarak “bir Avrupa Kupası kazanan ilk Türk takımı” unvanını da elde etmiştir. Efes Pilsen 2000 yılında Euroleague’te Final-Four’a kalan ilk Türk takımı olurken, 2006’daki ABD turnesinde Denver Nuggets ve Golden State Warriors ile oynayarak “bir NBA takımıyla maç yapan ilk Türk takımı” olmuştur. Anadolu Efes son olarak da 2022 yılında aldığı şampiyonlukla “üst üst iki sezon Euroleague şampiyonu olan ilk Türk takımı” oldu. 

Basketbol Süper Ligi’nde 1978-1979 sezonundan itibaren mücadele etmesine rağmen, kendisinden fazla sezon mücadele eden birçok takımı geride bırakan ve sadece Fenerbahçe Beko’nun gerisinde Basketbol Süper Ligi tüm zamanlar puan durumunda 2. sırada yer alan Anadolu Efes, %78’lik galibiyet yüzdesiyle de (1494 maçta 1163 galibiyet) en yüksek galibiyet oranına sahip takımdır. Bununla beraber Anadolu Efes lige yükseldiği sezondan bu yana hep Play-Off’larda mücadele etmiş ve normal sezonu beşincilikten daha kötü bir sırada tamamlamamıştır. Anadolu Efes tarihinin dikkat çeken ve ön plana çıkan diğer detayları ise şu şekildedir:

İlk sezon & ilk şampiyonluk: Efes Pilsen kurulduktan sonraki 2. sezonunda Türkiye 2. Ligi şampiyonu olarak Basketbol Süper Ligi’ne yükselmiş (o zamanki adıyla Birinci Lig), ilk kez mücadele ettiği 1978-1979 sezonunda Jeffrey Wilkins, Aytek Gürkan, Mehmet Döğüşken, Hakan Artış, Doğan Hakyemez’li kadrosuyla şampiyonluğa ulaşarak önemli bir başarıya imza atmıştır. 

Aydın Örs & Petar Naumoski ve Saporta Kupası finali: 1991-1992 sezonunda Halil Üner’in yerine takımın başına geçen Aydın Örs’ün önderliğinde lig şampiyonluğunu elde eden Efes Pilsen, ertesi sezon Petar Naumoski’nin de takıma dahil olmasıyla birlikte, normal sezonda 30’da 30, Play-Off’larda da 7’de 7 yaparak yenilgisiz şampiyon olmuş, Saporta Kupası’nda ise finalde Aris’e 48-50 yenilse de, bir Avrupa Kupası finali oynayan ilk Türk takımı olarak tarihe geçmiştir. Petar Nauomski yanında, Taner Korucu, Volkan Aydın, Ufuk Sarıca, Tamer Oyguç ve Larry Richard da bu kadronun unutulmazları arasına girmişlerdir. 

1996 Korac Kupası şampiyonluğu: 1995-1996 sezonunda başarıdan başarıya koşan Efes Pilsen, Avrupa Kupalarında da iyi bir hava yakalamış, kısa bir ayrılık sonrası takıma  geri dönen Petar Naumoski önderliğinde Korac Kupası çeyrek finalinde Fenerbahçe, yarı finalde Teamsystem Bologna’yı eleyerek finalde Stefanel Milano’nun rakibi olmuştur. Türkiye’deki ilk maçı 76-68 kazanan Efes Pilsen, İtalya’da 70-77 kaybetse de averajla Korac Kupası’nı kazanmış ve bir Avrupa Kupası kazanan ilk Türk takımı unvanını elde etmiştir. Petar Naumoski’nin lideri olduğu takımın diğer önemli parçaları Volkan Aydın, Ufuk Sarıca, Conrad McRae, Mirsad Türkcan, Tamer Oyguç ve Murat Evliyaoğlu adlarını Türk basketbol tarihini altın harflerle yazdırmışlardır. 

Ergin Ataman devri ve arka arkaya Final-Four’lar: Ergin Ataman’ın Efes Pilsen başına gelişi ilginç olaylar zincirinin bir sonucu olmuştur. O dönem Karşıyaka’nın başında olan Ataman, sezona 8’de 8 ile başlamış, Efes Pilsen’i yendiği maç sonrası Aydın Örs’ün istifası ardından, Karşıyaka ve Efes Pilsen arasındaki anlaşma gereği onu yetiştiren hocası olan Aydın Örs’ün yerine Efes Pilsen’in başına geçmiştir. Ergin Ataman yönetiminde normal sezonu lider tamamlayan Efes Pilsen, final serisinde Tofaş’a 1-4 yenilse de, FIBA EuroLeague’te çeyrek finalde ASVEL’den 1997’nin rovanşını alıp Final-Four’a yükselme başarısı gösterdi. Selanik’teki Final-Four’da yarı finalde Panathinaikos’a kaybeden Efes Pilsen, 3.lük maçında Barcelona’yı mağlup ederek Avrupa üçüncüsü oldu. Efes Pilsen ertesi sezon bir kez daha Final-Four’a katılma başarısı göstermiş, yarı finalde yine Panathinaikos’a yenilip 3.lük maçında CSKA Moskova’yı yenerek üst üste ikinci kez Avrupa üçüncülüğü elde etmişti.   

2019 Euroleague Finali: Üst üste hayal kırıklığıyla tamamlanan sezonlar sonrası 2017-2018’te dip yaparak Turkish Airlines Euroleague sezonunu son sırada tamamlayan Anadolu Efes, 2018-2019 sezonunda haftalar ilerledikçe yükselen bir performans sergileyerek, Ergin Ataman’ın coachluğu ve Shane Larkin’in liderliğinde normal sezonu 4. sırada tamamladı. Play-Off’ta Barcelona’yı 3-2 ile geçen Anadolu Efes, İspanya’daki Final-Four’da yarı finalde Fenerbahçe Beko’yu 92-73 mağlup edip, finalde de CSKA Moskova’ya 83-91 mağlup olup Avrupa ikinciliğini elde etti. 

2021 Euroleague şampiyonluğu ve back-to-back şampiyonluk başarısı: 2019’da kaybedilen final sonrası 2019-2020 sezonunda açık ara Euroleague’i lider götürürken COVID-19 pandemisi nedeniyle iptal edilen sezon sonrası, 2020-2021 sezonunda yarım kalan görevi tamamlamak adına güçlü kadrosunu koruyan Anadolu Efes, sezona beklentinin altında bir başlangıç yapsa da, ilerleyen haftalarda yükselen performansı sonrası önce normal sezonu üçüncü sırada bitirdi, ardından Real Madrid’i 3-2 ile geçti ve Final-Four’a kaldı. Final-Four yarı finalinde önce CSKA Moskova’yla 2019’dan kalan hesabı kapatan Anadolu Efes, finalde Barcelona’yı 86-81 mağlup ederek kulüp tarihinin ikinci finalinde ilk şampiyonluğunu elde etti ve Euroleague’in en büyüğü unvanını aldı. Anadolu Efes bir sonraki sezon da bu başarıyı tekrarlayıp finalde Real Madrid’i 58-57 mağlup etti ve üst üste ikinci sezonda Euroleague şampiyonluğunu elde etti. 

Anadolu Efes’in Basketbol Süper Ligi, Türkiye Kupası ve Avrupa Kupaları karnesi ise şu şekilde:

• AŞKK: Avrupa Şampiyon Kulüpler Kupası (Euroleague)
• AKGK: Avrupa Kupa Galipleri Kupası