Galatasaray basketbol tarihi

Türk basketbolunun gelişimindeki önemli kulüplerden biri olan Galatasaray, basketbol şubesini Ahmet Robenson’un girişimleriyle 1920’li yıllarda kurmuş olsa da, Türkiye’de basketbolun ilk olarak 1900’lü yılların başında Robert Koleji (1904) ve Galatasaray Lisesi’nde (1911) oynandığı iddia edilir. Sarı kırmızılılar profesyonel lig kurulmadan önce İstanbul Erkekler Basketbol Ligi’nde (17 şampiyonluk), ardından da Türkiye Erkekler Basketbol Şampiyonası’nda (11 şampiyonluk) önemli başarılar elde etmiş, basketbol liglerini domine etmişlerdi. Profesyonel lig kurulduktan sonra da ligin şampiyonluk kovalayan takımları arasında yer almaya devam eden ve 54 sezonun tamamında yer alan Galatasaray, 5 kez Basketbol Süper Ligi’ni (1968-1969, 1984-1985, 1985-1986, 1989-1990 ve 2012-2013), 3 kez Türkiye Kupası’nı (1970, 1972, 1995) ve 2 kez de Cumhurbaşkanlığı Kupası’nı (1985 ve 2011) kazanmıştır. Özellikle 2000’li yıllarda Avrupa Kupalarında da önemli başarılar elde eden sarı kırmızılılar 2016’da 7 Days Euro Cup’ı kazanmışlar, 2008’de ise aynı kupada dördüncü olmuşlardır.

Galatasaray basketbol takımı, Basketbol Süper Ligi’nin kurulduğundan beri oynanan 54 sezonun tamamında ligde yer almış olup, 1593 maçın %58’inde sahadan galip ayrılarak tüm zamanlar puan durumunda üçüncü sırada yer almaktadır. Dört sezon da yeni formatıyla Turkish Airlines Euroleague’te mücadele eden sarı kırmızılılar 97 maçta 37 galibiyet elde etmiş, 2013-2014 sezonunda da çeyrek finale yükselmişlerdir. Galatasaray basketbol tarihinin ön plana çıkan başlıkları ise şu şekilde sıralanabilir:

1940 ve 1950’lerdeki Galatasaray hegamonyası ve Hüseyin Öztürk: O yıllarda Ali Uras, Hüseyin Öztürk, Yalçın Granit, Erdoğan Partener gibi Türk basketbolunun yıldızlarını kadrosunda bulunduran Galatasaray, 1941 – 1954 arasındaki 13 sezonda 10’u üst üste olmak üzere 12 İstanbul Ligi şampiyonluğu kazanmış, 1946’da oynanmaya başlayan Türkiye Basketbol Şampiyonası’nın ilk 11 sezonunda da 7 şampiyonluk elde etmiştir. Bu dönemde Galatasaray’ın kadrosunda bulunan ve basketbolu eğitim için gittiği Amerika’da öğrenen Hüseyin Öztürk bu başarılarda önemli pay sahibi olmuş, aynı zamanda ilk kez katıldığımız Avrupa şampiyonasında (Eurobasket 1949) sayı kralı ve MVP olarak tarihte bu başarıyı elde eden ilk ve tek Türk basketbolcu olmuştur.

Avrupa Kupaları’ndaki ilk galibiyet ve ilk tur: Galatasaray 1960-1961 sezonunda Avrupa Şampiyon Kulüpler Kupası ilk turunda Yunan ekibi Olympiacos ile eşleşmiş ilk maçı 72-41, ikinci maçı da 65-55 kazanarak tur atlamış ve Türk takımlarının Avrupa kupalarındaki ilk galibiyeti ve ilk turuna imza atmıştı. Sarı kırmızılılar ikinci turda ise İsrail’in Hapoel Tel Aviv takımı karşısında ilk maçı 40-39 kazanmasına rağmen, rövanşta 39-54 kaybederek çeyrek final öncesi kupadan elenmişti. 

Paul Dawkins ile gelen şampiyonluklar: NBA oyuncularını izlemeye çok alışkın olmadığımız 1980’lerin başında Türkiye’ye gelmiş en büyük yeteneklerden biriydi Paul Dawkins. 1979 NBA Draftı’nda Utah Jazz tarafından seçilip çaylak sezonunda 57 maça çıkan Dawkins, 2. sezonunu sakatlıkların gölgesinde geçirip rotasını Avrupa’ya çevirmişti. 1981-1982 sezonu başında Galatasaray’a transfer olan ve 9 sezon sarı kırmızılı formayı giyen Dawkins, Galatasaray’ın yükselişini de başlatıyor ve sarı kırmızılılar 1984-1985 sezonunda sırasıyla çeyrek finalde Tofaş SAS, yarı finalde Çukurova’yı mağlup edip finale yükselerek müessese takımlarının donime ettiği lige yeni bir renk getiriyorlardı. Finalde ise ezeli rakibi Fenerbahçe’yi 2-1 ile geçen Galatasaray Turgay Demirel, Remzi Dilli, Mehmet Bac, Mehmet Altıoklar, Michaelle Scearce, Nihat Izic gibi isimlerin yer aldığı kadrosuyla şampiyonluğu elde etti. Galatasaray bir sonraki sezon da finalde Efes Pilsen’i 2-1 ile geçip şampiyon olurken, bu seri 1986-1987 sezonunda Karşıyaka’ya finalde 1-2 yenilmeleriyle son bulacaktı.

Küme düşmenin eşiğinden dönülen sezonlar: Galatasaray tarihindeki başarılar yanında birkaç kez küme düşme korkusunu da derinden hissetmiş bir takımdır. İlk olarak 1978-1979 sezonundaki ilginç gelişmeler ve cezalı oyuncu oynatma sonrasında gelen hükmen mağlubiyetler ardından, sezonu son sırada tamamlamış; fakat son iki sıradaki Fenerbahçe ve Galatasaray yöneticilerinin itirazları, federasyon başkanının istifası ve beraberinde yargı sürecini etkileyen gelişmeler sonrasında ligden düşme kaldırılmış ve sarı kırmızılılar bir sonraki sezon tekrar üst ligde mücadele etme hakkı kazanmışlardır. 2004-2005 sezonunda ise 14 takımlı ligi 13. sırada tamamlayan Galatasaray, bir kez daha Türkiye Basketbol Federasyonu’nun ligden doğrudan düşmeyi kaldırıp ligdeki takım sayısını arttırma kararı sonrası oynanan Play-Out maçlarıyla düşmekten kurtulmuştur. Son olarak da 2020-2021 sezonuna -1 puanlık ceza ile başlayan Galatasaray uzun süre küme düşme potasında yer aldığı sezonu son haftalarda elde ettiği ekstra galibiyetlerle 16 takım arasında 1 galibiyet farkla 14. sırada tamamlamış ve son anda küme düşmekten kurtulmuştur.  

Ergin Ataman ile gelen kupalar: Galatasaray 2012-2013 sezonunda, bir sezon önce Beşiktaş’ın başında 3 kupa kazanmış Ergin Ataman’ı takımın başına getirdi. Ataman’la birlikte bir önceki sezon Beşiktaş kadrosunda bulunan David Hawkins, Erwin Dudley gibi isimleri de transfer eden, Hawkins’in sezon ortası dopingli çıkması üzerine yine bir önceki sezon Beşiktaş ile şampiyonluk yaşayan Carlos Arroyo’yu kadrosuna ekleyen sarı kırmızılılar, oynadıklarını 40 maçın 35’ini kazanıp beşinci lig şampiyonluklarını kazanırlarken, 2013-2014 sezonunda da Euroleague’te çeyrek finale yükselip, BSL’de de finalde Fenerbahçe’ye olaylı bir seri sonrasında son maça çıkmayarak elendiler. Ergin Ataman son olarak da 2015-2016 sezonunda 7 Days Euro Cup’ta finalde Fransız ekibi SIG Strasbourg’u geçerek Galatasaray’a bir Avrupa şampiyonluğu getirmiş oldu.